این گفت‌وگو، نتیجه اولین همکاری آقای  «فرشاد قربانپور» با بنیاد است.

گروه گفت‌وگوی تمدن‌ها-پایگاه تحلیلی بنیاد باران: بهزاد شیشه‌گران نیاز به معرفی ندارد. با این حال باید گفت او عضوی است از یک خانواده هنرمند. برادر دو هنرمند شاخص دیگر یعنی کوروش و اسماعیل شیشه‌گران. بهزاد شیشه‌گران هنرش را به صورت گرافیک و ساخت پوستر از پیش از انقلاب و در دهه ۴۰ آغاز کرد و پس از آن گام به دیگر حیطه‌ها گذاشت. در کنار تحصیل به تجریه نیر روی آورد. نقاشی مجسمه، واریاسیون، طراحی مجسمه‌گونه و عکس مجسمه‌گونه، نقاشی خط (موتیف یا نقش مایه) از جمله ابداع‌های او در زمینه کاری‌اش است.

با او در دفترش قراری گذاشته و درباره ظرفیت‌های هنر برای نزدیک‌کردن فرهنگ‌ها و تمدن‌ها با یکدیگر گفت‌وگو کردیم. آنچه درادامه می‌آید بخشی ویرایش شده از این گفت‌و‌گو است.

***

• به نظر شما هنر، به ویژه آن حیطه‌ای که شما در آن فعالیت می‌کنید چه ظرفیتی برای نزدیک‌ کردن فرهنگ‌ها و تمدن‌ها به یکدیگر دارد؟

به نظر من هنر به مفهوم عام و به طور خاص، جهان تجسمی ما ظرفیت بی‌کرانی دارد. باید گفت؛ هنر هیچ محدودیتی را برای گفت‌وگو و تبادل فرهنگ، اندیشه و خلاقیت نمی‌شناسد.                                         

• چرا؟

برای اینکه زبانی است جهانی و جادوی هنر، زبانی بی‌مرز است. همه گرایش‌های هنری اینگونه هستند. به هر شاخه‌ای از هنر که نگاه کنیم، چنین قدرت و توانمندی نامحدودی در هنر وجود دارد و همچنین مفهومی بی‌مرز است، بنابراین بکارگیری آن در حیطه‌های فهم انسانی نیز بی‌مرز و نامحدود خواهد بود. از این رو به نظر من بهترین، زیباترین و تاثیر‌گذارترین راه برای ارتباط با جهان، استفاده از زبان هنر است. برای نمونه شما وقتی که می‌خواهید یک خبر را منتشر کنید، اگر آن را با زبان هنر و یا در قالب هنری منتشر کنید، دلنشین‌تر و زیباتر بر جان مخاطب خواهد نشست. حال تصور کنید که اگر بخواهیم مفهومی و یا احساسی هنرمندانه را با نقاشی و یا موسیقی منتشر کنید، چه تاثیر شگرفی خواهد گذاشت. همینطور اگر بخواهیم پیامی را از طریق تئاتر، سینما، مجسمه، عکس و معماری منتقل کنید، چقدر فراگیر و شگفت انگیز خواهد شد. به گمان من قوی‌ترین پیام برای بشر و ارتباط انسان با انسان، انسان با جهانِ هنر است.

• یعنی به دیدگاه شما هنر یک زبان است. آیا اینکه هنر یک زبان بی کلام (بی‌کلام به مفهوم صحبت و حرف) است وجه تمایز و امتیاز آن محسوب می‌شود؟ چرا؟

بله، به اعتقاد من هنر عالی‌ترین و با نفوذترین زبان ارتباط با جهان است. چه با کلام و چه بی‌کلام. چون وجه تمایز آن خلاقیت و زایش است.

• زیست شخصی شما درباره رویکرد فرهنگ‌ها و تمدن‌های جهان چه قضاوتی دارد؟ فرهنگ و تمدن‌های جهان را مبتنی بر رقابت و جنگ می‌دانید و یا تفاهم و تساهل؟

اگر بخواهیم جهان امروز را مبنای قضاوت قراردهیم باید گفت که امروز ما با هر دو رویکرد مواجه هستیم. دسته‌ای هستند که رویکردشان را با خشونت بروز می‌دهند و دسته‌ای هم نقطه مقابل آنها اهل گفت‌وگو و تفاهم و تساهل هستند. گروه‌های اهل تفاهم همواره به جهان بدون خشونت می‌اندیشند به عنوان مثال انسان بزرگی چون نلسون ماندلا.

• با این حال رویکرد عمومی جهان کدام است؟

رویکرد نهایی جهان، گفت‌وگو خواهد بود. چرا که خشونت همواره بیزاری و انزجار بوجود می‌آورد. هر جامعه‌ای که گفت‌وگو و تفاهم را به زبان معاشرت و رویکرد عمومی خود تبدیل کرد، به خوبی توانست پیروز شده و خشونت را کنار بزند. از این رو به نظر من جهان به همین سمت خواهد رفت.

• شما یک هنرمند نقاش و گرافیست هستید. برای خودتان برای نزدیک‌ شدن فرهنگ‌ها چه وظیفه‌ای تعیین می‌کنید؟ آیا اساسا وظیفه‌ای برای خودتان قائل هستید؟

بله. به شدت برای خودم چنین وظیفه‌ای را قائل هستم. شما شاهد کارهایم در طول چهل سال گذشته هستید. من با کار فرهنگی از طریق حرفه‌ام در صدد برآمدم که تاثیرگذار باشم، یا لااقل با این آرزو زیسته‌ام، چه با برگزاری نمایشگاه‌های متعدد اجتماعی و چه با ساختن پوسترهای فرهنگی، اجتماعی و سیاسی با هزینه شخصی و بدون سفارش، با مصائب و مشکلات بسیار.

• اگر بخواهد در ایران موزه‌ای تحت عنوان موزه گفت‌وگوی تمدن‌ها و فرهنگ‌ها شکل بگیرد و از هر هنرمندی بخواهند که یک اثر خود را در آنجا به نمایش بگذارد. شما کدام اثر خود را برای نمایش انتخاب می‌کنید؟

اثری را به نمایش خواهم گذاشت که آن مفهومی که شما و من دنبالش هستیم، در آن قابل درک باشد.

• چه مفهومی؟

اینکه پیام من بتواند خشونت حاکم بر جهان را کمی تلطیف کند، آنگاه احساس آرامش خواهم کرد.

• این اثر کدام کار شماست؟

در آثار نقاشی خودم این تابلو را (تصویر ۱)مناسب‌تر دیدم.در بخش گرافیک، این سه پوستر را در اختیار شما می‌گذارم.(پوسترهای ۱ و ۲ و ۳)